โรคปริทันต์อักเสบในสัตว์เลี้ยง
Periodontitis in Pets
โรคปริทันต์อักเสบ คืออะไร
โรคปริทันต์อักเสบ (Periodontal disease, periodontitis) คือโรคที่อวัยวะปริทันต์ หรืออวัยวะรอบๆตัวฟัน
ได้แก่ เหงือก เนื้อเยื่อปริทันต์และกระดูกหุ้มรอบรากฟัน มีการอักเสบและถูกทำลาย
สาเหตุและอาการของโรคปริทันต์อักเสบ
การสะสมของคราบจุลินทรีย์หรือคราบพลัค (plaque) ที่อยู่บนฟัน เป็นสาเหตุหลักของโรคนี้ เนื่องจากคราบเหล่านี้เมื่อปล่อยทิ้งไว้นาน จะทำปฏิกิริยากับสารในน้ำลายและเกิดเป็นหินปูน (tartar, calculus) จนหนาตัวขึ้นและลุกลามเข้าไปในเนื้อเยื่อปริทันต์ โดยในระยะแรกจะทำให้เกิดการอักเสบของเหงือกขึ้นก่อน (ระยะที่ 1) เหงือกจะบวม แดง เริ่มมีกลิ่นปาก เมื่อปล่อยไว้ก็จะลุกลามทำลายอวัยวะรอบๆฟันคือ เอ็นยึดปริทันต์และกระดูก และเพิ่มความรุนแรงขึ้นจนทำให้เกิดอาการฟันโยกและหลุดตามมา (ระยะที่ 2-4) สัตว์มักจะมีปัญหาในการเคี้ยวอาหารที่แข็งหรือขนม หรือเบื่ออาหารร่วมด้วย
ความรุนแรงของโรคปริทันต์อักเสบ
นอกจากผลกระทบในเรื่องการทานอาหาร เมื่อไม่ได้รับการตรวจวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ การติดเชื้อภายในช่องปากสามารถลุกลามเข้าสู่ส่วนอื่นๆของร่างกาย โดยผ่านทางรากฟัน เช่น ทำให้เกิดภาวะฝีใต้ตา (Tooth root abscess) โพรงจมูกอักเสบ ไปจนถึงการติดเชื้อในกระแสเลือด หรือทำให้เกิดภาวะลิ้นหัวใจอักเสบ (Valvular endocarditis) ในบางรายอาจพบการทำลายของกระดูกกราม ส่งผลให้เกิดภาวะกระดูกพรุนและกรามหักตามมาได้ง่ายอีกด้วย
แนวทางการรักษาโรคปริทันต์อักเสบ
การรักษาขึ้นกับระดับความรุนแรงของโรค กรณีที่เป็นระยะเหงือกอักเสบหรือปริทันต์อักเสบเริ่มต้น สัตวแพทย์จะทำความสะอาดช่องปากและขูดหินปูนภายใต้การวางยาสลบ ซึ่งทำให้สามารถตรวจฟันทุกซี่และกำจัดหินปูนที่อยู่ในตำแหน่งที่เข้าถึงยากได้ดีขึ้น ในกรณีที่เป็นโรคปริทันต์อักเสบระยะรุนแรง หรือพบการติดเชื้อไปยังอวัยวะอื่นร่วมด้วย การขูดหินปูนและถอนฟันที่มีปัญหาออก จะเป็นการรักษาที่เหมาะสมที่สุด
การป้องกันสัตว์เลี้ยงจากโรคปริทันต์อักเสบ สามารถทำได้ง่ายๆ ดังนี้
-
ควรแปรงฟันให้สัตว์เลี้ยงทุกวัน อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง โดยใช้ยาสีฟันสำหรับสัตว์เลี้ยงโดยเฉพาะ ซึ่งไม่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์ที่เป็นพิษกับสัตว์เป็นส่วนผสม อาจเริ่มแปรงฟันให้สัตว์ตั้งแต่ยังอายุน้อย เพื่อฝึกให้คุ้นชินกับการแปรงฟัน
-
หมั่นตรวจเช็คสุขภาพช่องปากและฟันของสัตว์เป็นประจำ หรือพามาตรวจสุขภาพช่องปากกับสัตวแพทย์ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เมื่อพบอาการของโรคปริทันต์อักเสบระยะเริ่มต้น จะทำให้สามารถรักษาได้แต่เนิ่นๆ โดยการขูดหินปูน (ดูโปรแกรมตรวจสุขภาพและขูดหินปูนของทางรพส.)
-
อาจให้อาหาร ขนมหรือของเล่นที่มีส่วนในการขัดฟัน เพื่อชะลอการเกิดของหินปูน
เพื่อให้สัตว์ได้รับบริการการรักษาที่ถูกต้องโดยสัตวแพทย์ หากพบอาการที่ผิดปกติหรือมีข้อสงสัยเพิ่มเติม สามารถสอบถาม/นัดหมายเพื่อเข้าตรวจล่วงหน้าได้ที่ 3 ช่องทางด้านล่างนี้ได้เลยค่ะ
แหล่งอ้างอิง:
น.สพ. ดร. ธัชกร เลิศวรรณการ (2018). Consequences of Periodontitis : ปากดี...ไม่ต้องกลัวเป็นโรค. VPN, 16 (187), 48-50. https://www.readvpn.com:8080/ContentFile/1611483383_68e118bd-faf3-463c-a54b-c0ce9ddf052b.pdf